Naar (nieuwe) jaarlijkse traditie was er ook deze eerste zondag van september een IJzerbedevaart aan de toren in Diksmuide. Dit jaar blikten we terug op de vierde bedevaart in 1923, naar de geschonden graven in Oeren, bij Alveringem. Hierover schetste Kas Swerts, onderzoeker aan het ADVN en docent aan de KULeuven, de context en de betekenis van die bedevaart, die voor de eerste keer niet om een personencultus ging maar ‘de soldaat’ centraal zette.
De sprekers dit jaar waren Jago Kosolosky, Bieke Purnelle en Johan Leman die het respectievelijk over Vrede, Vrijheid en Verdraagzaamheid hadden. Door omstandigheden konden twee van hen niet fysiek aanwezig zijn dus werd hun bijdrage in een videoboodschap gegoten.
De nestor dit jaar was Prof.Em. Frans Jos Verdoodt, oprichter van het ADVN, waar ik een langer gesprek mee kon voeren waaruit we verschillende fragmenten distilleerden die tijdens de bedevaart enkele speldeprikken kon uitdelen aan het aanwezige publiek: er werd effectief wel wat gemord over het onbestaande IJzertestament. Maar de voornaamste boodschap bleek in de staart te zitten, over de toekomst voor de bedevaarten, inhoudelijk.
Het lange gesprek in de binnen(moes)tuin van het ADVN, met cameraman Tom Van Torre, was een huzarenstukje om te monteren, het geheugen liet het op zijn gezegende leeftijd al eens afweten waardoor het inhoudelijk puzzelen werd. Maar het schetst een mooi beeld over zijn jeugd, carrière en engagement, waar het vandaan komt en wat het betekent.
The Field is a short film that retraces the steps of Frederick Walker on the night of october 8th to 9th 1918 when he suffered a gas attack in a field near Houplines. It left him visually impaired for the rest of his life. The film is currently ready for festival submissions so I cannot publish anything online yet, but feel free to ask for a private viewing or go check it out on filmfreeway shortly.
Some background information
Within the ‘Fictive Archive Investigations‘ group Philippe Black, Julian Walker and myself embarked on a common project, Borderlines and Frontlines, handing over the archival pieces and information to the others so each could work on a personal approach with other people’s materials.
My goal was to embark on a pilgrimage to the places where they had lived their ordeal, document that as precisely as possible and create new work from my personal perspective. I received a fragment of Frederick Walker’s war diary, some regiment information and two possible locations for the gas attack in Houplines as well as several addresses in Brussels and Eupen from the Beck family. The latter resulted in a series of pictures that accompanies Julians take on the material that Philippe handed him.
With the help of the Flanders Fields Museum, I got hold of more detailed information that could pinpoint the exact location of the gas attack. I spent a week in the area, figuring out the possible routes Frederick’s regiment must have followed and went on numerous nightly trips filming those spots. On the 9th of october 2022, exactly 104 years later, I was in the field where it all happened. Well, actually I documented the three locations: the two Julian had pointed me too and the one I discovered. I made ‘reconnaissance’ drawings of those places as they are now, just like my own great-grandfather Joe had done during his time when he was on the lookout with his friend Samuel. This resulted in an accordion fold sketchbook with three landscapes and with the nightly videofootage, I made a short film retracing the exact route I had finally discovered.
In the spring of 2022 I was commissioned by the ‘Sint Goedele Scholengroep‘ to have a multitude of images made and a few videos produced for internal and external use. The group is comprised of 13 creches, 21 kindergarden and primary schools and four middle schools, each with their own profile and specialities. They all needed to have their distincting features presented of course, from the special needs school to the ‘classic’ colleges, from the ‘Teenage-school’ to the selfmanaging schooling, from the OKAN classes to the STEM system…
With such a vast amount of work, it was almost impossible to organise shoots where we would have the permissions upfront to depict the children – gdpr has made that kind of work for schools rather difficult. So the goal was to have several sets that avoided that issue by depicting them as unrecognisable (as well as other ‘normal’ ones of course). Consequently I’m only allowed to present the unrecognisable ones. If you’re interested in seeing images that do depict the kids, there’s a set of selected images that stay behind a password: contact me if you would like to access them.
Soundbite fragments from an interview (in dutch) with Pablo Fernandez Alonso, first-line aid worker at Vluchtelingenwerk Vlaanderen on the refugee issue in the perspective of the war in Ukraine.
The latest production in the non-cultural field: an online video campaign for CVO Lethas. CVO stands for ‘centre for adult education’. It’s a school that provides and specializes in education for non-native speakers from all backgrounds (i.e. ‘newcomers’ as well as ‘expats’, what makes it an intriguing mix) to learn dutch, french and english as well as providing a secundary education for those who couldn’t finish it within the classical school system.
I was asked to write and create a campaign video for the school’s activities to be presented at the inaugural event of the new campus and mainwhile create a social media campaign. After a first contact we swiftly decided on the scenario, look and feel and created these little films made interely with actual students and teachers. No acting involved, unless the voluntary cooperation of students who took it up as the engagement they felt due for the education and environment provided.
Na de honderdjarige herdenking van de eerste IJzerbedevaart in 2020 kreeg ik dit jaar weer de opdracht om een nieuwe IJzerbedevaart in elkaar te boksen. Een hele uitdaging om een tweede editie op mijn conto te schrijven en tegelijk de vernieuwing in het herdenken van deze honderdjarige traditie door te voeren. De thema’s vrede, vrijheid en verdraagzaamheid blijven uiteraard centraal staan, en na de insteek van het vorig jaar, om die plek weer een vrijplaats te laten zijn voor de hedendaagse stemmen in het perspectief van die honderdjarige traditie, was het geen sinecure om die stemmen mee te krijgen op die plek, in die traditie. Tegelijk was de opdracht er om de bedevaart niet enkel voor die dag klaar te stomen maar ook te zorgen voor een langduriger effect.
Ik ging aan de slag met schrijfster en regisseur Kathelijn Vervarcke en we werkten verschillende pistes uit waaruit we een IJzerbedevaart konden samenstellen. Zo kwamen we tot de realisatie van twee scenario’s rond de figuur van Lode De Boninge die ook in een interview met historici Prof.Dr. Jos Monballyu en Francis Weyns werd geduid.
Een eerste kortfilm van Kathelijn die deze zomer werd gedraaid, “Elke tijd zijn Lode” bekijkt het verhaal van De Boninge vanuit verschillende periodes in de geschiedenis, en werd in een ‘quasi-historische’ stijl opgenomen. We bootsten archiefbeelden na uit die tijden en doorspekten die met een mogelijks persoonlijke blik van De Boninge, vanuit de biechtstoel. Het materiaal moet ook dienen als educatief pakket voor leerlingen van de derde graad, dus staken we er doelbewust historische vormfouten in, zodat jongeren echt van vals beeldmateriaal leren herkennen.
“Lode De Boninge, eigenlijk Louis” is een rechtbankdrama (en ook dat is de klucht) van de hand van Kathelijne en haar Dakbroeders, waarbij de ‘kritische toponymie’ op flessen wordt getrokken. Naar analogie met de bedenkingen bij de ‘Verschaeve straten’ gaan we dieper in op het in vraag stellen van de historische feiten in het perspectief van de hedendaagse vragen die ze oproepen. Ook deze kortfilm maakt deel uit van het lespakket dat werd voorbereid.
Twee historici werpen vervolgens hun licht op de figuur van Lode De Boninge: Prof.dr. Jos Monballyu combineert zijn twee vakgebieden, recht en geschiedenis, en bestudeerde, naast een uitvoerig oeuvre over heksenvervolgingen, de rechtzaken die tijdens en na WO1 tegen vlaamsgezinden werden gevoerd. Hij plaatst het mythevormend discours over de IJzerheld De Boninge in het perspectief van de feitelijke vervolgingen en veroordelingen. Francis Weyns dan weer is de auteur van de eindverhandeling (RUG) die de geschiedenis van de IJzerbedevaarten in het interbellum bestudeerde en waar we al uitvoerig uit hebben geput voor de tentoonstelling en IJzerbedevaart editie van 2020. Hij beschrijft hoe de mythevorming ontstaat binnen een organisatie die balanceert tussen radicaal pascifisme en rabiaat nationalisme.
Extra element dit jaar was een uitvoerig interview die ik had met Nelly Maes, dit jaar 80, die op de bedevaart -eindelijk- het woord kreeg. Als voorbereiding op haar bijdrage en ook omdat het nu eenmaal belangrijk is als museum om die flamingante geschiedenis te bewaren en ontsluiten, had ik een uitvoerig gesprek met iemand die die bewogen geschiedenis van dichtbij heeft meegemaakt en de delicate balans altijd in perspectief heeft gezet.
Uiteindelijk was het resultaat een ‘klassieke’ bedevaart aan de voet van de toren met, naast Nelly Maes dus, bijdragen van Kristin De Winter, over het werk van het Vlaams Vredesinstituut, en Wim Claeys die drie liederen bracht: een fragment uit zijn voorstelling “IJzer” waarbij WO1 als een banale familieruzie wordt bekeken, een lied van Stan Hodister uit 1917, “Wij Mannen”, dat ook het liederlijke leven achter het front beschrijft, en “k’zou zo gere willen leven”, het anti-oorlogslied van Walter De Buck. Traditioneel werd de (mea culpa, dit jaar iets te lang uitgevallen!) IJzerbedevaart afgesloten met een bijdrage van voorzitter Paul De Belder en de bloemenhulde naar de crypte.
During the easter holiday, I teamed up with the guys at Piazza del’ Arte again for a Medialab workshop with the youngsters at JES Luchtbal. Omar, Doha and I went out and about in Luchtbal, the Antwerp district squeezed between the harbour, industrial sites and the highway, resulting in this little film.
